Bob Boot - haptotherapeut en schrijver

“Alleen als je emotie waarneemt, heb je de vrijheid om ernaar te handelen”

Bob Boot is haptotherapeut. Hij studeerde psychologie en gezondheidkunde aan de faculteit Bewegingswetenschappen aan de Vrije Universiteit van Amsterdam. Daarvoor was hij werkzaam als fysiotherapeut.

Naast zijn werk in de praktijk voor haptotherapie is Bob werkzaam als communicatietrainer in het bedrijfsleven. Daarnaast begeleid hij topsporters, met name in het omgaan met druk. Vorig jaar verscheen zijn boek Omgaan met druk. Juist in deze emotionele tijd biedt Boot handvatten om met druk en emotie om te gaan.

Johan: wat is ongemak voor jou?

Bob: “Ongemak kun je je gewaarworden in je lichaam. Een situatie die voor jou ingewikkeld is, ongemakkelijk is, daar reageert je lichaam op.”

Johan: “Het is dus erg individueel?”

Bob: “Als wij samen een film zitten te kijken kan een bepaalde scene mij ontroeren, maar jij zit met droge ogen te kijken. Dezelfde film, dezelfde scene, maar ik heb andere DNA, andere ervaringen in mijn leven. Daarom raakt die scene mij wel en jou niet. Zo is het ook met ongemak. Wat voor mij ongemakkelijk is, hoeft voor jou niet ongemakkelijk te zijn.”

Johan: “Zijn er wel situaties die bij iedereen hetzelfde gevoel oproepen? Zijn er ook collectieve gevoelens van ongemak?”

Bob: “Ik zou zeggen: vast wel, maar ik heb niet zo snel een voorbeeld. Als iemand een ongeluk ziet gebeuren, dan zal bijna iedereen zich het lazarus schrikken. Dat is ongemakkelijk. Je hebt natuurlijk ook zoiets als collectief verdriet, maar dat vind ik een heel ander onderwerp. Dan steek je elkaar aan, maar het is de vraag of dat ook bij iedereen de werkelijke emotie is.”

Johan: “Hoe voelt ongemak voor jou?”

Bob: “Dan word ik wat benauwder, dan gaat mijn stem wat knijpen. Ik krijg een geknepen gevoel in mijn maag. Dat is eigenlijk niets meer of minder dan een stressreactie. De lichamelijk reactie op stress, dat is de vecht-vlucht-reactie. Je lichaam wordt voorbereid om de situatie te managen. In de heftige vorm is dat vechten of vluchten. Dat is geen fijn gevoel. In die zin is ongemak soms goed, want het maakt je klaar om een prestatie te leveren.”

Johan: “Het zorgt er ook voor dat je in beweging komt.”
Bob: “Ja, beweging, dat is een belangrijk woord.”

Johan: “Spreken in het openbaar is een van de grootste angsten van mensen. Het is een situatie waarbij heel veel mensen ongemak ondervinden. Helpt zo’n reactie van het lichaam dan?”
Bob: “Ja en nee. Als je een prestatie moet leveren, is het een soort van bedreiging. Dan word je door ongemak wel tot een prestatie gedreven. Zonder ongemak of druk kom je niet tot een goede prestatie. Je kunt nooit in een situatie van heel relaxt een prestatie leveren. Je moet er niet tegenin gaan. Als je dat doet, verkrampt je lijf. Emoties zijn een ballon die onder water zit. Die wil omhoog.”

Johan: “Als je te weinig druk ervaart kom je niet tot prestaties en als te veel druk hebt, verkramp je.”

Bob: “Als je er niet goed mee omgaat. Natuurlijk kan de druk te groot zijn, dan hindert je prestatie. Als je dingen gaat doen die je niet aankunt, dan is de druk te groot. Dan vraag je te veel van jezelf. Als wat je kunt en wat je van jezelf vraagt bij elkaar in de buurt zit, het liefst net aan de kant van het ongemak, dan kom je in een flow.”

Johan: “Dat is als je het ongemak accepteert.”
Bob: “Precies.”

Johan: “Maar ik zie vaak om me heen dat ongemak er niet mag zijn.”

Bob: “Klopt, we zitten in een tijd waarin dat niet mag. Op social media moet iedereen de beste kant van zichzelf laten zien. Je kunt niet laten zien dat het niet goed met je gaat. De quick fix-boeken geven je allemaal middeltjes waarmee je ongemakken snel kunt oplossen, zodat ze er schijnbaar niet zijn. Ik denk dat dit met emoties niet kan. Die zijn er wel, maar je duwt ze weg. Datgene wat je wegduwt, komt met dezelfde kracht terug. Misschien wel met meer kracht.”

Johan: “Je moet emoties dus toelaten.”

Bob: “Dat niet per se, maar je moet ze niet bevechten. Je hoeft ook niet al je emoties te laten zien. Dat is de andere kant van deze tijd, wat je veel op tv ziet: de emotionele incontinentie, waarbij iedereen alles laat zien wat er in zijn of haar leven speelt. Het gaat meer over dat je ze in beheer hebt. Soms moet je emoties even parkeren. Dat is de kunst van het leven. Emoties erkennen, ze niet wegdrukt, maar je er ook niet door laat overspoelen.”

Johan: “Je moet dus zoeken naar een balans.”
Bob: “Je zoekt naar een passende manier voor jezelf om ermee om te gaan. Dat hoeft overigens niet in je eentje. Dat is ook iets van deze tijd: dat we denken dat je het alleen moet verstouwen. Volgens mij is juist de verbinding met andere mensen erg belangrijk. Als je het niet laat zien aan de buitenwereld, verwerk je het in je eentje. Ik denk dat het juist erg menselijk is als je in verbinding kunt zijn met anderen. Mooi voorbeeld in mijn laatste boek is Marco Bakker. Hij is inmiddels 81. Hij heeft een aantal jaren geleden op het parkeerdek van de Amsterdam Arena iemand doodgereden. Hij is toen compleet weer op nul gezet, door de pers, door het publiek. Hij kreeg geen optredens meer, geen concerten, zijn imago was er helemaal aan. Hij zei: als ik niet de verbinding had gehad met de mensen om me heen, dan had ik het nooit gered. Hij was gewend om emoties in zijn eentje te verwerken. Hij had juist de mensen om hem heen nodig om in te zien dat hij geen slecht mens is. Hij is de emotie, angst en woede aangegaan, maar niet in zijn eentje.”

Johan: “De beweging van de laatste tijd is dat je shit in je eentje moet oplossen.”
Bob: “Vreugde wordt eerder collectief beleefd. Kijk naar voetbal, als het Nederlands Elftal speelt bijvoorbeeld. Bij rouw word je vaak op jezelf teruggeworpen. Maar dat is wel aan het veranderen hoor. Ik ben wel optimistisch. Ik zie om me heen dat er veel meer waarde wordt gehecht aan het mogen voelen wat je voelt.”

Johan: “Toch slaan we daar soms wel in door, als je kijkt naar emo-tv-programma’s”
Bob: “We vinden het blijkbaar leuk om zielige mensen te zien. Dat levert kijkcijfers op.”

Johan: “Er is onderzoek gedaan naar hoogopgeleide vrouwen. Die kijken naar dit soort tv omdat ze zich dan beter over zichzelf voelen.”

Bob: “Dat is een mooi voorbeeld van dat je niet je eigen ongemak aangaat, maar een programma kijkt waardoor jouw eigen ongemak weg gaat.”

Johan: “Jij pleit ervoor dat je kijkt naar wat er in jezelf afspeelt”
Bob: “Het enige referentiepunt ben je zelf. Je kunt alleen kijken naar hoe jij de dingen in het leven ervaart en wat het voor jou betekent. Dat kun je wel verhouden tot de buitenwereld, maar vergelijkingen maken met anderen heeft niet zoveel nut. Ik behandel ook topsporters. Laatst was er een wielrenner bij mij die het trainingsschema van Lance Armstrong wilde evenaren omdat hij dacht daarmee de Tour de France te kunne winnen. Hij ging helemaal naar de kloten. Toen hij zijn eigen schema ging fietsen, kwam hij tot grote hoogte. Je moet altijd je eigen pad volgen.”

Johan: “Dat kan wel ongemakkelijk zijn, want je moet wel weten waar dat pad begint en eindigt.”

Bob: “Dat voel je toch? Als je het pad bewandelt, voel je toch of je goed zit? Ik ga wel heel kort door de bocht misschien.”

Johan: “Wanneer heb jij jezelf voor het laatst ongemakkelijk gevoeld?”
Bob: “Het is niet heel groot, maar dit gesprek levert ook een soort ongemak op. Ik zit op de fiets en denk na over wat ik ga zeggen, wat is belangrijk? Tegelijkertijd voel ik dan een beetje onrust of ongemak in mijn lijf. Ik zit letterlijk op de fiets dat te voelen.”

Johan: “Dat gevoel zoek je ook op?”
Bob: “Ik zoek het niet op, maar ik laat het wel toe.”

Johan: “Je zegt dus: je moet jezelf niet helemaal laten opslokken door je gevoel, zodat het niet functioneel is. Aan de andere kant moet je het niet uit de weg gaan.”
Bob: “Precies. Als je je gevoel helemaal onder controle wilt krijgen, ben je een asceet, die geen emoties mag hebben, die moet verlicht zijn. Helemaal aan de andere kant zit de verslaafde. Die zwelgt in zijn emotie. Het is handig om daar tussenin te zitten. Je moet tussen die emoties kunnen bewegen. De ene keer zit je meer aan de emotionele kant, de andere keer ben je meer een asceet. Je kunt emoties ook even parkeren. Ik geef iemand niet meteen een klap voor zijn kop als ik boos ben. Ik ben geen beest. Emotie waarnemen, geeft vrijheid om ernaar te handelen. Als je de emotie niet waarneemt, handel je toch wel, maar meer vanuit een soort overlevingsmechanisme of gewoonte. Waarnemen van de emotie betekent dat je kunt kiezen wat je ermee doet.”